ယာဥ္ေၾကာပိတ္ဆို႔မႈကို ရွင္းလင္းေပးရန္ႏွင့္ ယာဥ္တိုက္မႈမ်ားမွ ကာကြယ္ရန္ ယာဥ္ေၾကာထိန္းသိမ္းမႈ အခ်က္ျပစံနစ္မ်ားကို လမ္းဆံုလမ္းခြေနရာမ်ားတြင္ တပ္ဆင္ထားပါသည္။ အကယ္၍ လမ္းဆံုတြင္ ယာဥ္ထိန္းရဲကလမ္းျပေနျခင္းမရွိပါက ယာဥ္ေမာင္းသူမ်ား၊ လမ္းသြားလမ္းလာမ်ားႏွင့္ အေႏွးယာဥ္စီးနင္းသူမ်ားသည္ ေဖာ္ျပပါ အခ်က္ျပမီးစံနစ္မ်ားကို လိုက္နာၾကရသည္။
RED (အနီေရာင္အခ်က္ျပမီး)
မီးနီအခ်က္ျပခ်ိန္တြင္ မီးပိြဳင့္လူကူးသည့္ေနရာ(တနည္းအားျဖင့္-
လမ္းဆံုဧရိယာနယ္နိမိတ္၏အစပ္) ရပ္မ်ဥ္းအျဖဴ မေရာက္ခင္ရပ္တန္႔ရမည္။အကယ္၍ ညာဘက္အစြန္ဆံုးယာဥ္ေၾကာတြင္ free way ဟုေခၚေသာ ေတာက္ေလွ်ာက္သြားႏိုင္ေသာ ယာဥ္ေၾကာေပးထားပါက ထိုယာဥ္ေၾကာအတိုင္းျဖည္းျဖည္းေမာင္းသြားႏိုင္ပါသည္။ လမ္းဆံု( ရပ္မ်ဥ္းအျဖဴႏွင့္တတန္းတည္းသို႔)သို႔ေရာက္ရွိခ်ိန္တြင္ လမ္းျဖတ္ကူးသူရွိပါက ရပ္တန္႔ေပးႏိုင္ေစရန္ အသင့္ ျပင္ဆင္ထားရမည္။ ထို႔ေနာက္ ဘယ္ဖက္လမ္းမၾကီးမွ လာေသာ ယာဥ္မ်ားအားအႏၱရာယ္မျဖစ္ေစႏိုင္ပါက မီးနီေနေသာ္လည္း ညာဖက္သို႔ ေကြ႔ႏိုင္ပါသည္။
ေကြ႔ျပီးေနာက္တြင္ လမ္းမၾကီး၏ ပင္မယာဥ္ေၾကာအတြင္း ခ်က္ခ်င္းေမာင္းမ၀င္ရပါ။ မ်ဥ္းေသေပးထားေသာ ညာအစြန္ယာဥ္ေၾကာအတြင္း ပင္မယာဥ္ေၾကာမွ ယာဥ္မ်ား၏သြားႏႈန္းႏွင့္ မိမိယာဥ္၏သြားႏႈန္း ကိုက္ညီေစရန္ ထိန္းျပိးမွ ပင္မယာဥ္ေၾကာအတြင္းလိုက္ပါေမာင္း၀င္ရပါမည္။
အခ်ိဳ႔ေသာ ယာဥ္သြားယာဥ္လာနည္းသည့္ လမ္းသြယ္မ်ားမွ လမ္းမၾကိးသို႔ဆံုသည့္ေနရာမ်ားတြင္မူ earth ဖမ္း၍ အခ်က္ျပမီးအား စိမ္းေစပါသည္။ ထိုသို႔ေသာ လမ္းမ်ားတြင္ ယာဥ္၏ေရွ႔ဘီးသည္ ထို earth contact zone အတြင္းက်ေရာက္ေစရန္ ယာဥ္၏ေရွ႕အစြန္းအား ရပ္မ်ဥ္း၏ တည့္တည့္တြင္ေနရာခ် ရပ္တန္႔တတ္ရန္လိုပါသည္။
ယာဥ္သြားယာဥ္လာ အေတာ္အသင့္ရွိေသာ လမ္းသြယ္သည္ ယာဥ္သြားယာဥ္လာ နည္းေသာ(သို႔) ပံုမွန္ရွိေသာလမ္းမႏွင့္ T ပံုသဏၰာန္လမ္းဆံုျဖင့္ ဆက္သြယ္ေနပါက ညာအစြန္ယာဥ္ေၾကာႏွင့္ တည့္တည့္ လမ္းမတစ္ဖက္ျခမ္းတြင္ မီးနီခ်ိန္ညာေကြ႔ RIGHT TURN ON RED ဆိုင္းဘုတ္အား အျပာေရာင္ေအာက္ခံတြင္ အျဖဴေရာင္စာသားႏွင့္ အျဖဴေရာင္ေဘာင္ခတ္၍ စိုက္ထူထားပါက အထက္စာပိုဒ္ပါ FREE WAY ႏွင့္ အတန္ငယ္ဆင္တူျပိး လမ္းမၾကီးအတိုင္း ဗယ္ဖက္မွလာေသာ ယာဥ္ေၾကာကိုၾကည့္၍ ညာေကြ႔ထြက္ႏိုင္ပါသည္။
YELLOW ( အ၀ါေရာင္အခ်က္ျပမီး )
ရပ္ႏိုင္လွ်င္ရပ္ပါ။ မီးပြဳိင့္အခ်က္ျပမီးသည္ မၾကာခင္နီေတာ့မည္ျဖစ္သည္။ မီး၀ါၾကာခ်ိန္မွ မီးနီကို ယာဥ္ေၾကာအေနအထားေပၚမူတည္၍ အမ်ိဳးမ်ိဳးသတ္မွတ္ၾကသည္။ ပံုမွန္မွာ (၃)စကၠန္႔ျဖစ္သည္။ ဗယ္ေကြ႔ ယာဥ္ေၾကာအတြက္ သီးသန္႔ Left Green Arrow မရွိသည့္ေနရာတြင္ မီး၀ါကို ၁၀ စကၠန္႔မွ ၂၀စကၠန္႔ထိ ၀ါေပးထားသည္။ ထိုအခါမ်ိဳးတြင္ တည့္တည့္သြားမည့္ကားသည္ မီး၀ါပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း ရပ္မ်ဥ္းကိုေက်ာ္လြန္၍ ဆက္လက္ေမာင္းႏွင္ခြင့္မရွိပါ။
GREEN ( အစိမ္းေရာင္အခ်က္ျပမီး )
Go
- သြားႏိုင္သည္ဟူေသာအမွတ္အသားျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ မိမိေရွ႔ရွိ
လမ္းျဖတ္ဆံုသည္ လမ္းေၾကာင္းရွင္းမွျဖစ္သည္။ အရွိန္ျဖင့္
ျဖတ္ျခင္းမ်ိဳးမျပဳလုပ္ရပါ။ အကယ္၍ ကန္႔လန္႔ျဖတ္ယာဥ္ေၾကာမွ
ေကြ႔လက္စကားရွိေနလွ်င္ ဦးစားေပးရန္ လိုပါသည္။ ထို႔နည္းတူ မီးနီေနစဥ္က
လမ္းျဖတ္ကူးလာသူမ်ားရွိပါကလည္း ထိုသူမ်ားအားရပ္ေစာင့္ေပးရန္လိုပါသည္။
ကန္႔လန္႔ျဖတ္ယာဥ္ေၾကာမွ မီးပိြဳင့္ကို ၾကည့္ျပီး ထိုယာဥ္ေၾကာနီသည္ႏွင့္
ထြက္ျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ မိမိႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာမီးစိမ္းမွသာ ထြက္ပါ။
အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အခ်ိဳ႔မီးပြိဳင့္မ်ားသည္ တစ္ဖက္ မီးနီခ်ိန္ နွင့္
အျခားတစ္ဖက္မီးစိမ္းခ်ိန္ၾကားတြင္ (၃) စကၠန္႔ခန္႔ delay time ရွိသည္။ အကယ္၍
သင္သည္ဗယ္ဖက္သို႔ေကြ႔လိုပါက မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္မွလာေသာ ယာဥ္ေၾကာရွင္းသည္အထိ
ေစာင့္ရန္လိုအပ္ပါသည္။ေကြ႔ေၾကာအခ်က္ျပမီး
ယာဥ္သြားယာဥ္လာမ်ားေသာ လမ္းဆံုမီးပိြဳင့္မ်ားတြင္ ေကြ႔ေၾကာအတြက္ နီ၊၀ါ၊စိမ္း မွ်ားပါေသာ သီးသန္႔မီးပြိဳင့္ကို တပ္ဆင္ထားေလ့ရွိပါသည္။
-ေကြ႔ေၾကာမီးနီခ်ိန္တြင္ တည့္ေၾကာမီးစိမ္းေနပါသည္။ အဓိပၸါယ္မွာ- တည့္တည့္ဆက္သြားမည့္ယာဥ္မ်ား သြားႏိုင္သည္။ ေကြ႔ေၾကာတြင္ေနရာယူထားေသာ ကားမ်ားဗယ္မေကြ႔ရ။ ေကြ႔ေၾကာရပ္မ်ဥ္းမေရာက္ခင္တြင္ ရပ္တန္႔ထားရမည္။
-ေကြ႔ေၾကာမီး၀ါခ်ိန္တြင္ တည့္ေၾကာမီး (သို႔မဟုတ္) ကန္႔လန္႔ျဖတ္ယာဥ္ေၾကာသည္ နီေနပါမည္။ အဓိပၸါယ္မွာ - ရပ္ႏိုင္လွ်င္ရပ္ပါ။ ေကြ႔ေၾကာမီးနီေတာ့မည္။ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္မွ တည့္တည့္လာမည့္ ယာဥ္ေၾကာ (သို႔မဟုတ္) ကန္႔လန္႔ျဖတ္ယာဥ္ေၾကာသည္ စိမ္းရန္အသင့္ျဖစ္ေနပါျပီ။
-ေကြ႔ေၾကာမီးစိမ္းခ်ိန္တြင္ သင္ေနရာယူထားသည့္ ဗယ္ဘက္သို႔ ေကြ႔ႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ မ်က္ႏွာခ်င္းယာဥ္ေၾကာ မီးစိမ္းခ်ိန္ကထြက္လာလက္စျဖစ္ေသာ ကားမ်ားရွင္းမွေကြ႔ရန္ျဖစ္သည္။
RED ARROW ( ေကြ႔ေၾကာမီးနီ )
YELLOW ARROW ( ေကြ႔ေၾကာမီး၀ါ )
GREEN
ARROW ( ေကြ႔ေၾကာမီးစိမ္း )
ပန္းျခံတစ္ခု ရဲ႔ ခံုတန္းရွည္မွာ ဆြယ္တာထိုးေနတဲ့ မိန္းမငယ္က "'ဒီျမိဳ႔ဟာ က်မတို႔အတြက္ ေနထိုင္မႈ စတိုင္တစ္ခုကို ေပးပါတယ္" လို႔ေျပာတယ္။ ဆက္ျပီးသူမက "ဒီေနရာဟာ ေအးခ်မ္းတယ္။ အဲဒါက ဒီျမိဳ႔မွာ က်မအၾကိဳက္ဆံုး ခံစားမႈပါ"..တဲ့။ လမ္းေလွ်ာက္ထြက္လာတဲ့ သက္ၾကီးရြယ္အိုစံုတြဲ မွ အဘြားျဖစ္သူက "'ဒီမွာ ရွိတဲ့ အရာတိုင္းက စိတ္ခ်မ္းသာစရာ ခ်ည္းဘဲ။ အဘြား ဒီျမိဳ႔ေလးကို တကယ့္ကို ျမတ္ႏိုးတယ္"လူငယ္ စံုတြဲကို ေမးၾကည့္ေတာ့ "အသက္ရွင္ေနသမွ်ေတာ့ ဒီ ျမီဳ႔သူျဖစ္ျပိးရင္ တစ္သက္လံုး ဒီျမိဳ႔သူဘဲ ျဖစ္သြားမွာဘဲ" လို႔ ေကာင္မေလးက ရယ္ရင္း ေျပာပါတယ္။ သူ႔အေဖာ္ ေကာင္ေလးက " ဒီျမိဳ႔ကို က်ေနာ္ တစ္သက္လံုး မခြဲခြာဘူး" လို႔ ထပ္ေလာင္းျဖည့္စြက္ပါတယ္။ သူ႔မ်က္လံုးေတြ ၾကည့္ရတာ ဒီျမိဳ႔ကေန တစ္ျခားေျပာင္းသြားရမွာကို စိုးရိမ္ေနပံုပါဘဲ။ကုရ္ခ်ီဘာ ျမိဳ႔ဟာ ဖြံ႔ျဖိဳးဆဲ တိုင္းျပည္တစ္ခုက ျမိဳ႔တစ္ျမိဳ႔ပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီျမိဳ႔မွာ ဖြံ႔ျဖိဳးျပီးတိုင္းျပည္ေတြက ျမိဳ႔ျပေတြနဲ႔မျခား လူေနမႈအဆင့္အတန္းေကာင္းေကာင္း ရွိတယ္။ သာယာတဲ့ ပါတ္၀န္းက်င္ ကို ဖန္တီးေပးထားတယ္။ ဒါေတြက လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ရိုးစင္းတဲ့ စိတ္ကူးစိတ္သန္းတစ္ခုက စတင္ခဲ့တာပါ။ အဲဒါက လူထု ဦးစားေပး ၊ ကားက ဒုတိယ ဆိုတာပါဘဲ။ေဂ်မီလာနာ က စိတ္ကူးေကာင္းတဲ့ ျမိဳ႔ျပစီမံကိန္းပညာရွင္ ဗိသုကာ ပညာရွင္ တစ္ဦးပါ။ 1970-အေစာပိုင္းႏွစ္ေတြမွာ သူ ျမိဳ႔ေတာ္၀န္ျဖစ္လာေတာ့ ၾကပ္တည္းလာတဲ့ ယာဥ္ေၾကာအတြက္ လမ္းေတြကိုခ်ဲ႔ဘို႔ အေဆာက္အအံုအခ်ိဳ႔ကို ျဖိဳခ်မယ့္ အစီအစဥ္နဲ႔ ရင္ဆိုင္ရပါတယ္။ လာနာက "မတူေတာ့ မတူဘူးေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ဥပမာျပရရင္ ကၽြန္ေတာ့ ေယာကၡမလိုေပါ့။ က်ေနာ့္ ေယာကၡမေတြ နဲ႔ က်ေနာ္တို႔ မိသားစုဟာ ဆက္ဆံေရးေကာင္းမြန္သင့္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေယာကၡမက က်ေနာ့္ မိသားစုဘ၀ကို ဘယ္လိုေန၊ ဘယ္လိုထိုင္ ဆိုျပီး ပဲ့ကိုင္လာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါဟာ နည္းလမ္းမက်ေတာ့ဘူး။"
"ျမိဳ႔ျပတစ္ခုဆိုတာ မိသားစု အမွတ္တရ ပံုေလးလိုပါဘဲ။ ဘယ္ေလာက္ဘဲ ေဟာင္းေဟာင္း၊ သင္ဘယ္ေတာ့မွ ဖ်က္ဆီးလိမ့္မွာ မဟုတ္ဘူး။ တကယ္လို႔ အဲဒီပံုထဲက ခင္ဗ်ား အန္ကယ္ ဒါမွမဟုတ္ တစ္ျခား အမ်ိဳးတစ္ေယာက္ေယာက္ကို ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ မႏွစ္သက္ရင္ေတာင္မွ ခင္ဗ်ား ထိန္းသိမ္းထားမွာပါဘဲ။ အဲဒီပံုေလးက ခင္ဗ်ားကိုယ္တိုင္ရဲ႔ ေၾကးမံုျပင္ ဘဲေလ။ အဲဒီပံုမွာ ခင္ဗ်ားတို႔ မိသားစုရဲ႔ ခ်စ္ခင္မႈ၊ စိတ္ဓါတ္၊ အစဥ္အလာေတြက ကိန္းေအာင္းေနတယ္" လို႔ လာနာက ဆိုပါတယ္။၁၉၇၁-မွာ ျမိဳ႔ေတာ္၀န္ နဲ႔ ျပည္နယ္ ၀န္ရွင္ေတာ္မင္းၾကီး အျဖစ္ ခန္႔အပ္ ခံရျပီးေတာ့ ၂၀၀၂-ခုႏွစ္အထိ သူ ဒီေဒသအတြက္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တယ္။ အခုေတာ့ သူက ဒီျမိဳ႔မွာ ဂႏၶ၀င္ ျဖစ္ခဲ့ျပီေလ။ ျမိဳ႔က လမ္းမေတြ တစ္ေလွ်ာက္ သူလမ္းေလွ်ာက္ထြက္တဲ့အခါ လူေတြက သူ႔ကို ႏႈတ္ဆက္ၾကတယ္။ 
